İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi & Çevre, Enerji ve Sürdürülebilirlik Merkezi Müdürü Ahmet Aydemir, yanlış bilgi ve dezenformasyonun hem kısa hem de uzun vadede küresel dinamikleri şekillendirecek en önemli risklerden biri olarak görüldüğünü söylüyor.
Dünya Ekonomik Forumu (WEF) Küresel Riskler 2025 Raporu’na göre uzmanlar, hem kısa hem de uzun vadede küresel dinamikleri şekillendirecek en önemli risklerden biri olarak yanlış bilgi ve dezenformasyonu görmektedir. Bunun sebebi olarak ise yanıltıcı veya yanlış içeriklerin yayılmasının seçmen niyetlerinin dış aktör ve lobiler tarafından etkilenmesi, dünyanın farklı yerlerindeki çatışma bölgelerinde neler olup bittiğine dair kamuoyunda şüphe yaratılması veya bu bilgilerin başka bir ülkenin ürün veya hizmetlerinin itibarını zedelemek için kullanılabilmesi gösterilmektedir. Dolayısıyla uzmanlara göre yanlış bilgi ve dezenformasyon, küresel jeopolitik ortamın karışması ve daha gergin, dengesiz ve kutuplaşmış hale gelmesinde önemli bir rol oynama potansiyelini taşımaktadır (WEF, 2025).
Yanlış bilgi ve dezenformasyonun birey, toplum, ülkeler ve dünyanın geleceğini etkileyebileceği önemli noktalardan biri de iklim değişikliğiyle mücadele konusudur. İklim değişikliği kapsamında yanlış bilgi, iklim eylemi hakkında hatalı veya gerçek dışı bilgilerin yayılması anlamına gelirken, dezenformasyon, insanların bilinçli olarak iklime dair ürettiği yalan ve sahte bilgilerin yaygınlaştırılması anlamına gelmektedir. Buradaki fark, yanlış bilginin yayılmasında art niyet olmayabilirken, dezenformasyonun oluşturulmasında net bir kasıt bulunmasıdır (UNDP, 2025).
YENİLİKÇİ TEKNOLOJİLERE DUYULAN GÜVENİ AZALTIYOR
İklimle ilgili yanlış bilgi ve dezenformasyon birçok farklı şekilde hayatımıza girmektedir. İklim değişikliğini ciddiye almayan ve hatta inkâr eden, küresel ısınmaya inanmayan, karbon ayak iziyle ilgili komplo teorileri üreten, küresel ısınmanın bilim insanları tarafından abartıldığını düşünen veya iklim değişikliğiyle mücadele ediyormuş gibi davranan ama eyleme geçmeyen -yani yeşil yıkama yapan- her birey ve kurum iklim değişikliğiyle mücadeleye zarar vermektedir. Bu yanlış bilgilendirmeler sonucunda ise bilime ve iklim değişikliğine dair sorunlara çözüm üretebilecek yenilikçi teknolojilere duyulan güven zayıflamakta, iklim eylemine yönelik küresel bilinç ve dolayısıyla kamu desteği azalmakta ve küresel ısınmayla ilgili siyasi uygulamalar ve uluslararası iş birlikleri yavaşlamaktadır. Bu da iklim değişikliğiyle ilgili ulaşılması zaten zor olan hedeflere erişilmesini gün geçtikçe zorlaştırmaktadır (EC, 2025; Guardian, 2025).
İKLİM MÜCADELESİNİ GERİLETEBİLİR
İklime dair yanlış bilgi ve dezenformasyonun bir diğer potansiyel sonucu ise toplumun iklime dair yanlış bilgilendirilmesi sonucunda yerel yönetici ve siyasi parti liderleri seçimlerinde iklim değişikliğini önceliklendirmeyen liderlerin ön plana çıkmasıdır. Bu da hali hazırda dünya liderlerinin tamamı tarafından desteklenmediği için olması gerekenden yavaş ilerleyen iklim değişikliğiyle mücadelenin, bu mücadeleye inanmayan veya destek vermeyen liderlerin seçilmesi sebebiyle daha da gerilemesi riskini taşımaktadır (Guardian, 2025).
Küresel Riskler Raporu 2025’e göre öngörülen uzun vadeli risklerin önemli bir kısmı iklim değişikliğiyle doğrudan ilgilidir. Aşırı hava olayları, biyoçeşitliliğin azalması, ekosistemlerin çökmesi, gezegen sistemlerinde kritik değişiklikler, doğal kaynak kıtlığı ve çevre kirliliğinden oluşan bu risklerin gerçekleşme ihtimali, iklime dair yanlış bilgi ve dezenformasyon arttıkça iklim değişikliğiyle mücadele eylemleri azalacağı için artma tehlikesi taşımaktadır (LSE, 2024; WEF, 2025). Bu yüzden, iklimle ilgili yanlış bilgi ve dezenformasyonla mücadele etmek için, Sürdürülebilir Kalkınma Amacı 17: Amaçlar için Ortaklıklar’a da uygun olarak, kamu kuruluşları, özel sektör şirketleri, eğitim kurumları ve sivil toplum örgütleri güçlerini birleştirmeli ve hem doğru bilginin üretilmesi ve yayılması hem de yanlış bilgi ve dezenformasyonun fark edilip yaygınlaşmasının engellenmesi için birlikte çalışmalıdır.
Kaynakça
World Economic Forum (WEF) (2025). Global Risks Report 2025, weforum.org/publications/global-risks-report-2025
European Commission (EC) (2025). Climate Disinformation, climate.ec.europa.eu/eu-action/climate-disinformation_en
Guardian (2025). Climate Misinformation Turning Crisis into Catastrophe, theguardian.com/environment/2025/jun/19/climate-misinformation-turning-crisis-into-catastrophe-ipie-report
LSE (2024). What Are Climate Misinformation and Disinformation and What Is Their Impact? lse.ac.uk/granthaminstitute/explainers/what-are-climate-misinformation-and-disinformation
United Nations Development Program (UNDP) Climate Promise (2025). What Are Climate Misinformation and Disinformation and How Can We Tackle Them? climatepromise.undp.org/news-and-stories/what-are-climate-misinformation-and-disinformation-and-how-can-we-tackle-them