Çeyrek asırdır coğrafyanın kadim kültüründen gelen değerlere göre üretim yapan Gaziantep merkezli Gama Recycle, 2022’de Düzce’de Avrupa’nın en büyük pet şişe geri dönüşüm ve recycle polyester elyaf tesisini devreye almaya hazırlanıyor. Bu tesisle her gün 20 milyon pet şişe tekstil sektörünün ham maddesine dönüştürülecek. Gama Recycle’in en büyük farkı, firmanın sürdürülebilir üretim yaklaşımının Paris Anlaşması ve Avrupa Yeşil Mutabakatı’ndan çok öncesine dayanıyor olması. Gama Recycle Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Kaplan, “25 yıldır kendi değerlerimize göre üretiyoruz. Ürettiğimiz çevreci ürünleri ünlü markalara götürdüğümüzde itibar edilmiyordu. Sevindirici nokta; herkesin tehdidi fark etmesi ve önlem almaya niyetli olması.” diyor. Eskiden konfeksiyon atıklarının ücret karşılığında çöpe atıldığını hatırlatan Kaplan, Türkiye’de atık konfeksiyonun kış aylarında çalışanlara, odun, kömür niyetine, yakacak olarak verildiğini dile getiriyor. Gama’nın hikâyesi de bu noktada başlıyor. Gaziantep’te ikinci el makinelerle konfeksiyon atıklarından ayda 80 ton kapasite iplik üretimi ile sektörün ilklerinden biri oluyor. Gelinen noktada, konfeksiyon atıklarının yaklaşık yüzde 95’inin geri dönüşüme kazandırıldığını söyleyen Zafer Kaplan, dünyada üretilen konfeksiyon ürünlerinin geri dönüştürülme oranının sadece yüzde bir olduğunu belirterek, bu konuya acil çözüm üretilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.
Sadece İhtiyacımızı Almak da Bir Tasarruf
Zafer Kaplan’ın bu noktada moda endüstrisinden farklı olarak birkaç önerisi bulunuyor. Daha az tüketmek bu önerilerden biri. Tüketicilerin de artık sorumluluk hissetmesi gerektiğinin altını çizen Kaplan, şunları söylüyor: “Tüketiciler artık mağazadan aldıkları kıyafetleri ihtiyaçları için değil, keyfe keder nedenlerle alıyorlar ve bunun da büyük bir kısmını kullanmıyorlar. Bugün itibarıyla dünyada, yaklaşık 25 milyon ton pamuk üretiliyor. Ve 1 kg pamuklu tekstil üretimi için yaklaşık 10 bin litre suya ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca her sene pamuk ziraatında gübre, pestisit ya da haşere ilaçlaması esnasında kullanılan kimyasalları teneffüs ettiği için akciğer ve gırtlak kanserine yakalanan ve bu sebepten ölen 10 binlerin üzerinde tarım işçisi mevcut. Bu insanlar, fazlasına ihtiyacımız olmayan kıyafetleri üretmek için ölmekteler. Bu nedenle üretim sanayisi kadar tüketicilerin de bakış açısını değiştirip, kaynakları verimli kullanmaları ve doğayı korumaları gerekiyor.”
Etiket Yerine QR Kod, 2 Milyon Ton Tasarruf Getirir
Zafer Kaplan, çok basit bir dönüşümle yılda 2 milyon ton pamuktan tasarruf edilebileceğinin altını çizerek şöyle devam ediyor: “Dünya genelinde günlük tekstillerde tüketilen etiket miktarı yaklaşık yılda 2 milyon tonun üzerinde. Genellikle tüketicilerin büyük bir kısmı ürünü ambalajından çıkartmadan önce bu etiketleri keserek çöpe atıyor ve bunlar bir şekilde doğaya veya denize karışıyor. Çözüm olarak küresel üretimde, kıyafetlere etiketler yerine, QR kod basma fikrine geçebilsek, yaklaşık 2 milyon tonluk bir kaynağı tasarruf ederiz. Bu miktar Türkiye’de üretilen tüm pamuğun üç katı demek. QR kod ile satış koşulu, Dünya Ticaret Örgütü ya da Avrupa Yeşil Mutabakatı içine dâhil edilebilir.”
Petrolden sonra en fazla kirlilik yaratan sektör tekstil ve dünyada üretilen konfeksiyon ürünlerinin sadece yüzde 1’i geri dönüştürülebiliyor.
Pamuk Üretimi Sübvanse Edilmemeli!
Zafer Kaplan, pamuğun üretimi esnasında tüm dünya ülkelerinin, daha fazla pamuk üretimini direkt ya da dolaylı teşviklerinin yasaklanması gerektiğine inanıyor. Kaplan, “Şu an Türkiye, ABD ve Hindistan’da belli bir katkıyla pamuk üretiminin daha ucuza yapılması ve daha rekabetçi olunması için çalışılıyor. Ama pamuk fiyatları zaten düşük olduğundan nihai ürünlere de yansıyor. Tüketici çok ucuz fiyatlarla kıyafet alınca, çok yüksek bir tüketim çılgınlığıyla karşılaşıyoruz. Oysa tarım arazilerini endüstriyel tarım yerine gıda için kullanınca, bu açlığa da çözüm getirecek ve 2050 yılını planlamış olacaksınız” diyor.
“Kullan, Eskiyince Geri Getir” Teşvik Edilmeli
Tekstil sektörünün sürdürülebilir olması için ürünlerin geri dönüştürülebilir üretilmesinin yanı sıra, ürünlerin de tekrar geri alma taahhüdü ile satılması gerektiğini düşünen Zafer Kaplan, şu önerilerde bulunuyor. “Geri dönenleri, geri dönüşüme kazandırabiliriz. Dünyada her sene üretilen, yaklaşık 130 milyon ton civarında, tekstil ve konfeksiyon üretiliyor. Bunun en az yüzde 50’sini geri dönüştürerek, kaynak olarak ekonomiye kazandırmamızın ve karbon emisyonunu da minimum seviyeye düşürmemizin önünü açmış olacağız.