Temiz enerjiye geçiş dünya genelinde hız kazanmış olsa da yatırımların eşitsiz dağılımı, birçok ülkenin geride kalmasına neden oluyor. Enerji dönüşümünde adil ve sürdürülebilir bir geçiş mümkün kılınmadığı takdirde ise küresel net-sıfır hedefinin kâğıt üzerinde
kalabileceğine yönelik endişeler artıyor…
Dünya genelinde ülkeler karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik çabalarını hızlandırsa da ilerleme her ülke ve sektörde aynı düzeyde gerçekleşmiyor. Özellikle fosil yakıtlara bağımlı enerji sektörü, 2024 yılında yeni bir rekor kırdı.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, enerjiyle ilişkili karbondioksit emisyonları 2024’te yüzde 0,8 artarak 37,8 gigaton seviyesine yükseldi. Bu miktar, tarihte kaydedilen en yüksek değerlerden biri olarak öne çıktı.
Artışın yüzde 80’den fazlasının yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerden kaynaklandığı belirtiliyor. Aynı dönemde küresel ekonomi yüzde 3’ün üzerinde büyürken, emisyonlardaki artışın görece daha sınırlı kalması olumlu bir sinyal olarak görülüyor. Ancak uzmanlar, bunun yalnızca bir kırılma işareti olduğunu ve karbonsuzlaşma sürecinde çok daha güçlü adımlar atılması gerektiğini vurguluyor.
2024: Enerji Dönüşümünde Kritik Bir Yıl
Enerji talebindeki artışta en dikkat çekici gelişme elektrik tüketiminde yaşandı. 2024’te elektrik talebi, genel enerji talebinin neredeyse iki katı hızla yükseldi. Bu artışta aşırı sıcaklar nedeniyle artan soğutma ihtiyacı, sanayi üretimindeki yükseliş, ulaşımdaki elektrikleşme eğilimi, veri merkezlerinin büyümesi ve yapay zekâ uygulamalarının yaygınlaşması etkili oldu.
Yaz aylarında görülen sıcaklık rekorları, soğutma gereksinimlerini artırarak enerji tüketimini yukarı çekti; bu da fosil yakıtlı santrallerin daha yoğun çalışmasına yol açtı.
Buna karşın artan talebi karşılamakta en büyük payı düşük emisyonlu kaynaklar üstlendi. 2024’te dünya genelinde yaklaşık 700 gigavat yeni yenilenebilir enerji kapasitesi devreye alındı ve üst üste 22. kez yıllık rekor kırıldı. Kapasite artışı ağırlıklı olarak güneş ve rüzgâr enerjisinde gerçekleşti.
Ayrıca nükleer enerji de son 30 yılın en yüksek beşinci kapasite artışına ulaştı. 2024’te küresel elektrik üretimindeki artışın yüzde 80’inin yenilenebilir ve nükleer kaynaklardan sağlanması, enerji dönüşümünde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
Haber metnin detaylı içeriğine TİMREPORT dergisinden ulaşabilirsiniz.
