Ekonomik, sosyal ve kültürel imkânları nedeniyle cazibe merkezi haline gelen kentlerde, refah seviyesi arttıkça nüfus artıyor fakat kaynaklar azalıyor. Üzerine trafik ve çevre kirliliği eklenince bozulan ekosistem, kentlerde sürdürülebilir bir yaşamı giderek güçleştiriyor. Bu noktada gelişen teknolojinin de etkisiyle ortaya çıkan “akıllı kentler” kavramı, en etkili çözümlerin başında geliyor.
Dünya çapında hızla yaygınlaşan akıllı kent kavramı; ulaşım, eğitim, sağlık, barınma, enerji ve su gibi temel hizmetlerin erişilebilir, devamlı, etkin ve verimli bir şekilde sunulması esasına dayanıyor. Aynı zamanda kent planlamasının iyileştirilmesi ve kent sistemlerinin tek bir merkezde birleştirilmesi amaçlanırken, sürdürülebilir çevre için bir dizi yapılacakları da içeriyor. Kaynakların etkin kullanılması, yenilenebilir kaynakların artırılması ve geri dönüşüm ilkesine dayanan uygulamaların geliştirilmesinde teknolojiden maksimum fayda sağlanması hedefleniyor.
DÖNÜŞÜM BAŞLADI
2 milyon 620 bin nüfusuyla Türkiye’nin beşinci büyük şehri olan Antalya, akıllı kentleşme alanında Türkiye’nin öncü şehirleri arasında yer alıyor. 2017’de Türksat ve Türk Telekom iş birliğinde akıllı şehir çalışmalarına başlayan Antalya Belediyesi; ücretsiz wi-fi hizmeti, panik butonları, akıllı aydınlatma ve akıllı sulama sistemleri konusunda pilot bölgelerde çalışmalar yaptıktan sonra AB tarafından finanse edilen MAtchUP projesine dahil oldu. Avrupa Birliği Ufuk 2020 Akıllı Şehirler ve Topluluklar Programı kapsamında hibe almaya hak kazanan Antalya Büyükşehir Belediyesi, 2018 yılından bu yana proje dahilindeki faaliyetlerine devam ediyor.
Dünyada sadece üç uygulayıcı şehrin seçildiği MAtchUP Projesi; akıllı enerji, akıllı ulaşım, akıllı altyapı ve bilgi iletişim teknolojileri girişimleriyle Türkiye’de akıllı şehirlerin artırılmasını desteklemeyi hedefliyor. İspanya Velensiya ve Almanya Dresden ile birlikte üç uygulayıcı şehirden biri olan Antalya; alt yapı, enerji, su, aydınlatma, çevre, güvenlik, sağlık başlıklarında geliştirilen akıllı şehir uygulamaları sayesinde dünyadaki diğer şehirler için de örnek teşkil edecek. Kamu ve özel sektör ile üniversiteler arası iş birliğinin sağlandığı proje; Antalya Büyükşehir Belediyesi, Sampaş, Demir Enerji, Taysim, Akdeniz Üniversitesi ve Antepe yerel ortaklığı ile yürütülüyor.
PİLOT BÖLGE SEÇİLDİ
MAtchUP projesi kapsamında Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından belirlenen akıllı bölgelerden ilkini Yeni Kepez-Santral Bölgesi oluşturuyor. Daha önce gecekonduların yer aldığı bölge şimdi gerek kentsel dönüşüm modeliyle gerekse akıllı şehir fonksiyonlarıyla tüm dünyaya örnek teşkil eden bir bölge haline geldi. “Kepez ve Santral Mahalleleri Kentsel Dönüşüm Projesi” aynı zamanda dünyanın en saygın yarışmalarından biri olan Green GOOD DESIGN’dan ödül almıştı. Sıfırdan bir akıllı şehir olarak planlanan bölgede; altyapı, enerji, ulaşım, su, aydınlatma, çevre, güvenlik, sağlık, akıllı ev ve entegre teknoloji çözümlerini içeren birçok akıllı şehir girişimleri hayata geçirildi. Kentsel dönüşüm kapsamında dayanıksız binaların yıkıldığı ve yeni konutların inşa edildiği bölgede, yeşil alanların ve bisiklet yollarının artırılması amaçlanıyor.
AKILLI ENERJİ
2017 yılında çalışmalarına başlanan MAtchUp projesi kapsamında Antalya’da başta enerji, ulaşım alanlarında olmak üzere çok çeşitli akıllı şehircilik uygulamaları gerçekleştiriliyor. Bu çalışmaların içinde yenilenebilir enerjilere büyük önem veriliyor. Şehirde bu kapsamda Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Antalya Ulaşım AŞ çatısına “Çatı Tipi Güneş Enerji Santrali ve Elektrik Depolama Sistemi” kurulumu gerçekleştirildi. Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası ve Kepez Mahallesi’ndeki Antalya Ulaşım A.Ş. tramvay atölyesi binasının çatısına kurulan güneş panellerinin batarya bağlantısı tamamlandıktan sonra elektrik üretmeye başlaması bekleniyor. Bu örnek projeyle Antalya Büyükşehir Belediyesi, enerjisini üreten ve depolayan ilk belediye olurken, doğrudan 500 ton karbondioksit salınımının önüne geçilebilecek.
Aslında bu proje, Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin 145 milyon TL’lik yatırım bütçesiyle gerçekleştirdiği yenilenebilir enerji projelerinin sadece ikisi. Dört temiz enerji üretim tesisi daha Ocak ayında toplu açılış töreni ile hizmete girdi. Buna göre Kızıllı Atık Isıdan Enerji Üretim Tesisi, Korkuteli Bozova Güneş Enerji Santrali, Büyükşehir Belediyesi Engelli Rehabilitasyon Merkezi Binası Çatı Tipi Güneş Enerji Santrali ve Alanya Entegre Katı Atık Değerlendirme Bertaraf ve Enerji Üretim Tesisi çalışmalara başladı.
AKILLI ULAŞIM
Akıllı kentleşme, daha çevreci bir ulaşımı zorunlu kılıyor. Antalya Büyükşehir Belediyesi kapsamında yürütülen MAtchUP projesinin bir ayağını da daha az enerji harcayan ve çevre dostu ulaşım taşıtlarının kullanıma sokulması oluşturuyor. Bu kapsamda yapılacak çalışmalar arasında hibrit otobüsler, elektrikli araçlar, elektrikli scooter’lar, şarj istasyonları ve akıllı kavşak kurulması yer alıyor. Nihayetinde elektrikli taşıtların kullanım oranlarının artırılarak yakıt kullanımının azaltılması ve dolayısıyla daha sürdürülebilir bir ulaşım sağlanması amaçlanıyor. Araç filosunda hibrit, scooter ve elektrikli araç kullanmaya başlayan belediyede bu araçları daha fazla artırmanın planları yapılıyor. Antalya 2,5 yıl içinde bu yolla akaryakıtta yüzde 33 azalma ve 40 milyon TL değerinde tasarruf elde etti.
AKILLI ÇEVRE
Antalya Büyükşehir Belediyesi akıllı çevre uygulamalarıyla da dikkat çekiyor. Bunlardan biri Konyaaltı Sahili’ndeki geri dönüşümlü atık otomatı ve maske otomatı. Geri dönüşümlü atık otomatı; cam, kağıt, teneke gibi içecek ambalajlarının otomata atılmasıyla puan kazandırıyor. Bu puanlar sonrasında çeşitli avantajlar sağlıyor. Maske otomatı ise kullanılan hijyenik maskenin atılması durumunda yerine yenisini veriyor.
Antalya Su ve Atık Su İdaresi (ASAT) tarafından aktif olarak kullanılan uzaktan takip ve müdahale sistemi SCADA sayesinde, tespit edilen su kaçaklarına zamanında müdahale edilebiliyor ve böylece su israfı önlenebiliyor. Bu sistem kullanılarak 2019 yılında 238 milyon 596 bin TL’lik tasarruf sağlandı.
Bisiklet kullanımını teşvik etmek amacıyla geliştirilmiş Antbis Uygulaması sayesinde hesaba bakiye yüklenmesi takdirde bisiklet kiralanabiliyor, iade edilebiliyor ta da ek süre talep edilebiliyor. Yine belediyenin hem çevreci ulaşımı desteklemek hem de bisiklet kullanımına katkıda bulunmak amacıyla ChipBİS mobil uygulaması bulunuyor.
Belediyenin, vatandaşların en hızlı şekilde imar planlarına erişebilmesi için kurulan İmar Otomasyon Sistemi (İMOS), e-devlet üzerinden sunulan hizmetler, Muhtarlık Bilgi Merkezi (MUBİM) gibi akıllı yönetişim uygulamaları da bulunuyor.
BELEDİYENİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK EYLEM PLANI
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin MAtchUp Projesi kapsamında bir de Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı bulunuyor. İklim değişikliği ile mücadele kapsamında eylem planı hazırlayan ilk büyükşehir belediyesi olan Antalya Büyükşehir Belediyesi, şehirdeki karbon emisyonlarının 2030 yılına kadar yüzde 40 azaltılmasını ve 2050 yılında ise karbon nötr olmayı hedefliyor.
Belediyeye bağlı Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı İklim Değişikliği ve Temiz Enerji Şube Müdürlüğü tarafından yürütülen çalışmalarla Antalya’nın daha yaşanabilir ve çevre dostu bir şehir olması amaçlanıyor.