Kimine göre kumar kimine göre yatırım aracı olsa da blockchain teknolojisi ve kriptoparalar, yarının finansal sistemi olarak gösteriliyor. Hâl böyle olunca, geleceğin para sisteminin de sürdürülebilir bir zemine oturması gerekiyor. Bu nedenle çoğu yeni kriptopara projesi, 2018’den itibaren gereksiz enerji tüketimiyle eleştirilen Proof-of-Work sisteminden, çevreci Proof of Stake sistemine geçmeye başladı. Bunun sebebi de yüksek işlemci gücü harcamadan altyapı güvenliği sağlayan bir sistem olmasıydı. Böylece hem madenciliğe uçuk paralar harcanmıyor hem de sistem daha fazla değerlenebileceği iklimi tesis ediyor.
Proof of Stake ile Yıllık Tüketim Yarı Yarıya Düştü
Bitcoin madenciliğinin yıllık enerji tüketiminin 61,76 TW (Terrawatt) olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam, Bitcoin Çin’de iken, 121.05 TW elektrik kullanımıyla Arjantin veya Birleşik Arap Emirlikleri’nin kullanımdan fazlaydı. Bitcoin bugün, 58.46 TW tüketimi olan İsviçre ile 62,34 TW tüketimi olan Çekya arasında yer alıyor.
Sistem Nasıl İşliyor?
Blockchain ağlarındaki işlemlerin güvenli biçimde kaydedilmesi için ağ üzerindeki, birbiriyle hiçbir ilgisi olmayan partiler arasında “mutabakat algoritmaları” çalışıyor. Bitcoin’nin ilk uygulamalarında kullanılan Proof-of-Work/ İş Kanıtı mutabakat algoritması, yüksek enerji tüketiyor. Ağdaki işlemlerin geçerliliği, işlemlerin madenciler tarafından bloklar içerisine eklenerek, tüm ağa doğrulanmış halinin yayımlanmasıyla mümkün oluyor. Bitcoin’de yapılan işlemler bir havuzda toplanıyor. 10 dakika ortalamayla bir bloğun üretilmesi için gereken kripto grafik problem çözülüyor ve tüm ağa bu problemin çözüldüğünün kanıtı bildirilerek, blok tüm paydaşlarla paylaşılıp, zincire ekleniyor. Böylece, madenciler oluşturdukları bloklara karşılık bitcoin kazanıyor.
Ödül Mekanizmasının İşleyişi Düzeltildi
Bu durum, bir piyango gibi değerlendiriliyor. Bir işlemin doğrulanması için sistem madencilere rastgele atama yapıyor. Başka bir anlatımla, bir blok üretiminde bir madenci çalışmasına karşın, işlemi yapmak üzere bütün madenciler, teyakkuzda bekletilerek, tüm bilgisayarlara elektrik enerjisi harcatılıyordu.
Proof-of-Work/ İş Kanıtı mutabakat algoritması denilen bu sistemin gereksiz elektrik tüketimi ise giderek artan oranda eleştiri alıyordu.
Bitcoin madenciliğinin 61,76 TW’lık elektrik enerjisi tüketiminin dünya tüketimi üzerindeki karşılığı binde 2,8 düzeyinde. Bununla birlikte, klasik finans sektöründeki sunucu, şube ve ATM’ler için bir yılda harcanan elektrik enerjisi 140 TW düzeyinde.
Madenci Çin’den Çıktı Kayıt Tutucular Azaldı
Kısa süre öncesine kadar, Bitcoin madencilerinin büyük bir bölümü Çin sınırlarındaydı. Çin hükümeti madencilik faaliyetlerini yasaklayıp, sıkı bir denetim sürecine girince, birçok ülke Bitcoin madenciliğine ev sahipliği yapmaya talip oldu. Başta ABD ve Çin’in komşuları Kazakistan, Orta Asya ile Doğu Avrupa ülkeleri, Bitcoin faaliyetlerine ev sahipliği yapabileceğini duyurdu. Bitcoin Çin’den çıkınca kayıt tutucu sayısı da güvenlik de azaldı.
Bitcoin madencilik faaliyetlerinin Çin’den çıkıp, çevreci santrallere erişimi olan ABD’ye geçmesinin önemli payı bulunuyor.
Kriptopara Sürdürülebilir Enerjiye Mahkûm
Kriptoparanın öncüsü Bitcoin’in öğrettiği, Proof-of-Work/ İş Kanıtı mutabakat algoritmasının çok fazla elektrik enerjisi tüketmesinin de bir mantığı vardı. Bitcoin ağını hacklemek için ağın kullandığından daha fazla enerji harcanması gerekiyor. Aslında ağ büyüyüp sisteme gereken elektrik enerjisi seviyesi arttıkça hacklenmesi de bir o kadar güç hâle geliyordu.
Bitcoin madenciliğinin 61,76 TW’lık elektrik enerjisi tüketiminin dünya tüketimi üzerindeki karşılığı binde 2,8 düzeyinde.
Bybit Türkiye Müdürü Doruk İşmen’e göre, Kriptopara madenciliğinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, yüzde 60’lar seviyesini aştı. Bu durum da yüksek enerji tüketimini sorun olmaktan çıkarıyor. Burada, Bitcoin madencilik faaliyetlerinin Çin sınırlarından çıkıp, çevreci santrallere erişimi olan ABD’ye geçmesinin önemli bir payı bulunuyor.
Yenilenebilir Enerji, Sistemi Büyütecek
Kriptoparaya ilgisini her fırsatta gösteren Elon Musk, madencilik için gereken enerjinin, yenilenebilirlik oranının yüzde 50’ye çıkması hâlinde, Bitcoin ile Tesla satışlarına yeniden start vereceğini duyurdu. Bu durum, kriptopara trendinin yenilenebilir enerjiye geçişini hızlandıran bir gelişme olarak okunuyor. Yine, yeni nesil blockchain ağları enerji ve performans olarak daha verimli olan Proof-of-Work / İş Kanıtı mutabakat algoritması gibi sistemleri kullanıyor. Yakın dönemde, blockchain ağları da güvenlik ile enerji verimliliği arasında bir karar vermek durumunda kalacak.
Yeni nesil blockchain ağları enerji ve performans olarak daha verimli olan Proof-of-Work/İş Kanıtı mutabakat algoritması gibi sistemleri kullanıyor.
ERKİN ŞAHİNÖZ | Ekonomist
“Z KUŞAĞI İÇİN GÜVENLİKTEN FERAGAT EDİLDİ!”
Kriptoparanın temelinde kayıt tutma işi; kayıt tutmanın da çok sayıda yedeği var. Birçok makine ve fabrika tüm kriptoların kaydını tutuyor. Zahmetli bir iş olduğu için bu işin karşılığı ise kayıt defteri başarıyla kapatıldığında hak edenin komisyon alması. Hak etmek, diğer kayıt tutuculardan daha iyi sayfayı kapatmak anlamına geliyor. Olmayan bir işi içeri satmak, hatalı işlem yapmak gibi etik kuralların dışındaki davranışların maliyetinin yüksek olması, kişiler için caydırıcı unsurlardır. Maliyeti en yüksek kriptopara da bitcoin. Dolayısıyla bu alanda çalışanlar, etik kurallara azami dikkat ediyorlar. Yine bu nedenle en güvenli paranın da bitcoin olduğunu söylemek mümkün. Çünkü kayıt defteri tutan makineler zamanla iyileşiyor ve sayfayı kapatma süresi kısalıyor. Bitcoin’de bunun ortalaması 10 dakika. Ne kadar çok kayıt tutucu var ise biribiriyle yarışan o kadar da makine var demektir, dolayısıyla zorluğun yüksek olması, yine bu zorluğa bağlı olarak çok fazla elektrik enerjisinin tüketilmesi lazım.
Çin’den Sonra Güvenlik de Düştü
Bitcoin Çin’den çıkınca kayıt tutucu sayısı azaldı. Azalan kayıt tutucuyla otomatik olarak makineler zorluk seviyesini de azalttı ve elektrik tüketimi de düştü. Çin’den sonra güvenlik düştü. Düşen güvenliğe rağmen bitcoin hâlen en güvenli kriptoparadır. Yine tasarrufu önceleyen Proof of Stake’de herkes parasını bir yere teminat yatırıyor ve en fazla teminat yatıranın ilgili sayfadaki işlemlerin komisyonunu alması kuvvetle muhtemel oluyor. Sistem kendini en çok riske edeni ödüllendiriyor.
